Học cái vô học

Có ai nhìn thấy bà cụ 72 tuổi cày ruộng bằng con trâu đi phăng phăng cả buổi không đổ giọt mồ hôi nào, không phải cụ khỏe mà cụ lựa theo luống cày, con trâu, cái cày để điều khiển sao cho hợp lý nhất, cụ chỉ mất sức khi đến đầu luống phải quay cái cày lại, nhưng khi quay cũng nhờ sức của con trâu hỗ trợ.

Nếu chỉ vậy thì cũng khó kết luận, con cụ cũng cày như cụ nhưng thấy tháo mồ hôi vậy là biết thế nào là thuận theo tự nhiên.

Cụ không biết chữ, cụ kể lại chuyện ngày xưa mẹ kể là giặc Ngô nó giết đàn ông Giao Chỉ, hãm hiếp đàn bà, năm nào thì không rõ.

Cụ kể chuyện triều Nguyễn lệ thuộc ngoại bang, gái muốn yên thân phải bôi lọ lem cái mặt thế nào vì xã hội nhiễu nhương nó có thể hãm hiếp, chuyện sống sót qua cái đói năm 1945.

Thấy cụ giao tiếp với quan của cụ Hồ cứ như cày ruộng không phải mất sức gì nhiều. Con cụ có biết ít chữ mà đi cày không bằng cụ, đi làm quan cũng không xong.

Các con cụ có nghề, đi lấy chồng, lấy vợ, có đất có nhà mà cụ ông không phải lo gì, rồi cụ mới ra đi với tổ tiên.

Chưa bao giờ thấy cụ nói học ai, học trường nào, đọc sách nào, vậy là cụ vô học, sao mà lại thấy muốn có cái vô học như cụ quá đi.