Văn minh gì

Nhìn xã hội Mỹ người ta sản xuất nhiều vật dụng hiện đại. Người ta tổ chức xã hội để ai cũng hăng hái lao động tạo ra sản phẩm thực sự, kẻ ăn bám trong xã hội không tồn tại được. Còn Trung Quốc đã nhiều người e dè về khả năng của họ. Tổ chức xã hội của họ chưa hợp lý, nhưng để sinh tồn họ có cái kiểu của con thạch sùng và còn hơn thế nữa. Nếu cần, thì cái đuôi của họ rất lớn, trong khi vẫn kiếm mồi nhưng cái đuôi vẫn bị tiêu hóa để tăng thêm sức mạnh. Trong lòng họ là cả một hệ thống các loại triết học hoàn chỉnh. Kinh dịch cao thâm, đạo học biến hóa, khổng giáo ứng xử ở đời, binh pháp làm việc thực tế. Thơ họa di dưỡng tinh thần, truyện cổ suy ngẫm đời người . . . Họ biến mọi thứ thành của mình nên họ có đủ cả. Người Việt vậy mà thực dụng hơn cả, ta không phải giữ cái gì cho nó nặng người, nhẹ dễ ứng biến, cái gì thiên hạ có ta cứ lấy dùng theo kiểu của ta. Cuộc sống thuần hòa với thiên nhiên xã hội là điều cần nhất, tránh sát hại muôn loài, thuần hóa đủ dùng thì dừng, không thái quá mà hao tổn sức ta mà phá hoại cả tự nhiên. Kiểu sống đam mê chinh phục không phải của ta, kiểu sống âm mưu toan tính riêng mình là không phải gốc của ta. Ta đã không hẳn vẫn còn là ta, nhưng huyết Việt không phải đã tan, nó sẽ có ngày trọn vẹn với tổ tiên.