Tất nhiên

Chủ đề về "cái chết" của báo giấy đã được các chuyên gia nhắc tới không ít, nhưng chủ yếu vẫn mang tính dự đoán - thời của báo giấy sẽ qua nhưng vẫn là chuyện của tương lai. Ngay như nhận định về thời điểm này cũng rất khác nhau: có người cho rằng có thể trong 10 năm tới, có người là 20 năm, còn có người đánh giá phải đến 50 năm v.v… Tuy nhiên, trên một khía cạnh cụ thể nào đó, thời điểm này có thể đang tới gần. Ít nhất là ngay tại nước Mỹ, một bản báo cáo có nhan đề "State of the Media" (Tình trạng của thế giới truyền thông) mới được các chuyên gia của tổ chức Pew Research Center đưa ra đã cho thấy, xu hướng về sự cáo chung của báo giấy tại quốc gia này đã thực sự rõ nét… "State of the Media" là một báo cáo phân tích được công bố hàng năm bởi Project for Excellence in Journalism (PEJ) - một bộ phận của Pew Research Center, tổ chức nghiên cứu rất có uy tín tại Mỹ. Bản báo cáo về tình hình báo chí năm 2010 (mới được công bố vào ngày 14-3 vừa qua) là bản báo cáo thứ 8 của PEJ về đề tài này. Dù PEJ chỉ nghiên cứu về thị trường truyền thông Mỹ, nhưng những xu hướng chủ chốt được báo cáo nêu ra đã thu hút được sự quan tâm của cả thế giới, do nó vẫn mang những tính chất đặc trưng đối với tất cả các thị trường truyền thông khác trên khắp thế giới. Hãy cùng điểm qua một vài xu hướng trong bản báo cáo giúp khẳng định sự thất thế ngày càng rõ ràng của báo giấy so với báo điện tử. Xu hướng 1: Độc giả ngày càng bị "hút" vào Internet Con số thống kê trong năm 2010 đã cho thấy một mốc đặc biệt đáng chú ý: lần đầu tiên số lượng độc giả của các trang tin tức chuyên trên mạng đã vượt qua số độc giả của các báo (kể cả bản in giấy lẫn các trang tin trên mạng của họ). Cụ thể theo nghiên cứu của PEJ, 46% người Mỹ (ít nhất 3 lần mỗi tuần) thường xuyên xem tin tức trên mạng, trong khi số độc giả của báo giấy được điều tra chỉ là 40%. Trong năm qua, số ấn bản các nhật báo của Mỹ đã giảm trung bình tới 5%, tuần báo giảm 4,5%, còn thu nhập từ quảng cáo giảm 6,4% (tính ra đã giảm tổng cộng 46% chỉ trong 4 năm qua). Thực trạng trên không chỉ đe dọa riêng báo giấy. Báo chí điện tử còn đang lôi kéo khách hàng của tất cả các phương tiện truyền thông đại chúng khác. Chẳng hạn như tỉ lệ khán giả xem truyền hình tại Mỹ đã giảm trung bình 13,7% (riêng kênh tin tức 24/24 giờ CNN giảm tới 37%), khán giả truyền hình trong "giờ vàng" (prime- time) giảm 16%. Trong bối cảnh này, riêng các kênh truyền thông địa phương còn cảm thấy "tự tin" hơn, khi thu nhập của họ tăng 17%. Nguyên nhân chủ yếu vẫn nhờ vào các nhà sản xuất ôtô đang cố gắng cung cấp đại trà các trang thiết bị thu thanh trên các sản phẩm của mình. Tờ báo The Daily dành cho iPad của tập đoàn truyền thông News Corp đang đại diện cho xu thế thống trị của báo mạng trên thị trường nước Mỹ. Xu hướng 2: Quảng cáo trên Internet thu nhiều lợi nhuận hơn báo giấy Thật ra, đây một phần chỉ là hệ quả của xu hướng đầu tiên: tiền bạc luôn đi kèm với số lượng độc giả. Bước ngoặt mới ghi nhận trong năm 2010 đã cho thấy, lần đầu tiên tổng số tiền chi cho quảng cáo trên Internet đã vượt số tiền quảng cáo trên báo giấy - 25,8 tỉ USD so với 22,8 tỉ USD. Xu hướng 3: Các trang thiết bị truy cập Internet di động đang ngày một phổ biến Có tới 47% người Mỹ tiếp nhận tin tức hàng ngày qua các trang thiết bị di động. Đã có 7% người Mỹ tự sắm cho mình các máy tính xách tay nhỏ gọn (chỉ số này đã tăng gấp đôi chỉ trong vòng 4 tháng). Cần nói thêm, mới tháng 2 vừa qua, Tập đoàn News Corp của ông trùm Rupert Murdoch đã cho ra đời một tờ báo đầu tiên chuyên dành cho iPad. Tờ báo có tên là The Daily, theo phần lớn các dự đoán, chắc chắn sẽ khởi xướng một cuộc cách mạng thực sự trong giới báo chí. Xu hướng 4: Các tổ chức báo chí đang dần đánh mất khả năng kiểm soát số phận của chính mình trong "thế giới số". Một phần đáng kể (và đang ngày một tăng) lượng thông tin lưu hành trên các phương tiện truyền thông đại chúng trên mạng đến từ các hệ thống tìm kiếm, tổng hợp thông tin và các mạng xã hội. Tương tự như vậy, tỉ lệ thu nhập từ quảng cáo chủ yếu sẽ chảy vào túi các dịch vụ như trên, chứ không phải các nhà sản xuất thông tin. Ngoài ra, báo chí vẫn thường xuyên phải theo dõi sự xuất hiện của các thiết bị công nghệ thông tin mới trên thị trường để điều chỉnh nguồn thông tin của mình theo định dạng những thiết bị này sử dụng. Tất nhiên, tất cả các xu hướng nói trên chỉ là đặc điểm hiện tại trên thị trường truyền thông của riêng nước Mỹ. Tại các thị trường khác trên thế giới, tùy thuộc vào từng điều kiện hoàn cảnh, những xu hướng trên có thể phát triển chưa được rõ nét, đòi hỏi một thời gian không nhỏ nữa. Chẳng hạn như tại châu Âu, đà cáo chung của báo giấy vẫn còn tiến triển rất chậm. Còn tại khu vực châu Mỹ Latinh - với các đặc điểm dân số lớn, kinh tế đang phát triển mạnh và Internet chưa thực sự phổ biến rộng rãi - số ấn bản báo giấy vẫn đang trên đà tăng trong 5 năm gần đây. Nhưng theo đánh giá của các chuyên gia, những xu hướng mới trên thị trường truyền thông Mỹ không sớm thì muộn cũng sẽ trở thành xu hướng phổ biến của báo chí trên toàn cầu Hồng Sơn (tổng hợp)