Do sù thóc Ðp cña quÇn chóng b¶n xø, bän ®Õ quèc Ph¸p buéc ph¶i nh©n nhưîng hoÆc nãi cho ®óng h¬n lµ gi¶ bé nh©n nhưîng. Chóng ph¸i mét "®¶ng viªn §¶ng X· héi" sang lµm toµn quyÒn. Chóng tung ra khÈu hiÖu "Ph¸p - An Nam hîp t¸c". Chóng tæ chøc ra "ViÖn d©n biÓu".
Song kÕt qu¶ l¹i hoµn toµn tr¸i víi ®iÒu mong muèn cña chóng. Sau mét thêi kú nu«i ¶o tưëng, ngêi An Nam b©y giê ®· biÕt thÕ nµo lµ mét ®¹i biÓu cña Quèc tÕ thø hai. Hä thÊy r»ng, sù "hîp t¸c" ®îc ca tông nhiÒu như thÕ ®· thÓ hiÖn thµnh nh÷ng sù bãc lét bØ æi vµ nh÷ng cuéc ®µn ¸p th¼ng tay ®èi víi bÊt kú mét cuéc biÓu dư¬ng chÝnh trÞ nµo cña ngêi b¶n xø.
ViÖn "§uma" An Nam (kh«ng ph¶i do cuéc ®Çu phiÕu phæ th«ng mµ chØ do c¸c kú môc, ®Þa chñ vµ thư¬ng nh©n bÇu ra) kh«ng hÒ xoa dÞu ®îc ngưêi An Nam, mµ cßn ®a l¹i cho hä c¬ héi ®Ó tá râ tinh thÇn ph¶n kh¸ng cña m×nh.
Trong c¸c cuéc bÇu cö võa qua, nh÷ng ngưêi ra øng cö, mµ nhiÒu ngưêi biÕt râ nh÷ng ho¹t ®éng yªu níc cña hä vµ viÖc hä chØ trÝch chÕ ®é cai trÞ cña ngêi Ph¸p, còng nh nh÷ng chÝnh trÞ ph¹m ®i ®µy vÒ, ®Òu tróng cö. MÆc dï nhµ chøc tr¸ch Ph¸p dïng mu kÕ vµ h¨m do¹, nhng kh«ng cã mét ngưêi øng cö nµo do ChÝnh phñ giíi thiÖu, l¹i tróng cö c¶.
TÊt c¶ nh÷ng "vÞ d©n biÓu" nµy chØ cã tiÕng nãi tư vÊn th«i. C¸c vÞ d©n biÓu Trung Kú th× mçi n¨m héi häp mét lÇn vµ lóc nµo häp lµ do kh©m sø quyÕt ®Þnh. ThËm chÝ hä kh«ng cã lÊy mét phßng häp, hay mét phßng ®Ó lµm viÖc. Mçi mét kú häp ®Òu do mét viªn chøc ngêi Ph¸p chñ to¹. Nhưng c¸i ®ã vÉn kh«ng lµm cho c¸c vÞ ®¹i biÓu An Nam ®¸ng th¬ng Êy rôt rÌ lªn tiÕng vµ ph¸t hiÖn ra ®îc nh÷ng ®iÒu kh¸ bæ Ých.
Trong kú häp håi th¸ng 8, "ngưêi ph¸t ng«n"1) cña ViÖn d©n biÓu Trung Kú ®· tuyªn bè:
"Chóng t«i kh«ng cã phßng ®Ó lµm viÖc, kh«ng cã ng©n s¸ch, kh«ng cã g× hÕt. N¨m ngo¸i, thËm chÝ chóng t«i còng kh«ng cã c¬ héi nµo ®Ó th¶o luËn ®ưîc. Trong sè hµng tr¨m yªu s¸ch cña chóng t«i, kh«ng mét yªu s¸ch nµo ®îc thùc hiÖn c¶...
"ChÝnh b¶n th©n c¸c ®¹i biÓu còng kh«ng cã quyÒn ¨n nãi, thö hái trong nh÷ng ®iÒu kiÖn như vËy, lµm thÕ nµo mµ hä l¹i cã thÓ gióp ®ì ®ưîc ngêi kh¸c? ThÕ mµ nh©n d©n l¹i tin r»ng chóng t«i cã quyÒn tham gia gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®Êt nưíc nªn tr«ng mong nhiÒu ë chóng t«i... Tê th«ng tri th¸ng 2 võa råi cña ChÝnh phñ thuéc ®Þa ®· hoµn toµn lµm mÊt hÕt phÈm c¸ch cña chóng t«i, nªn chóng t«i kh«ng thÓ lµm ®ưîc mét viÖc g× c¶. ThËt lµ nhôc nh· vµ buån th¶m biÕt bao!...
"Víi nh÷ng thñ ®o¹n ®µn ¸p cña ChÝnh phñ sö dông trong tÊt c¶ mäi c¬ héi, th× tÊt ph¶i cã an ninh vµ trËt tù. ThÕ mµ ch¼ng cã kÕt qu¶ g×. C¸c cuéc rèi lo¹n vÉn liªn tiÕp næ ra... NhiÒu ngưêi An Nam ®· bÞ hµnh h¹, truy n·, b¾t gi÷ vµ cÇm tï v× téi ®· ®äc b¸o chÝ ®· cã phÐp cña së kiÓm duyÖt. C¶ nhµ ®Òu bÞ ph¹t nÕu ngưêi nhµ ph¹m mét téi lµ ph¸t biÓu trong mét cuéc häp. TrÎ em chØ kh«ng ®i häc mét buæi lµ bÞ ®uæi vµ như thÕ lµ suèt ®êi bÞ dèt n¸t... V× trung thµnh víi lîi Ých cña nh©n d©n, mµ mét sè ®¹i biÓu ®· bÞ tho¸ m¹ trưíc c«ng chóng...".
Viªn kh©m sø ®· tr¶ lêi mét c©u tinh tÕ. ¤ng ta tr×nh bµy chư¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ thuéc ®Þa, chư¬ng tr×nh ®ã cã thÓ tãm t¾t như sau: "Hìi d©n An Nam! C¸c ngêi h·y nhÉn nhôc mµ chÞu ®ùng" vµ «ng ta nãi: "Sau khi ChÝnh phñ ®· tr×nh bµy rÊt râ rµng vµ døt kho¸t råi, nÕu c¸c «ng cßn ngÇn ng¹i kh«ng chÊp thuËn hoÆc nÕu c¸c «ng ph¶n ®èi l¹i mµ kh«ng cã lý do c¨n b¶n, th× ChÝnh phñ sÏ tin r»ng c¸c «ng kh«ng thiÕt g× ®Õn tư¬ng lai cña xø nµy... C¸c «ng nªn biÕt r»ng, muèn v¨n minh vµ tiÕn bé, th× ph¶i cã kû luËt vµ ph¶i t«n träng chÝnh quyÒn ®· ®ưîc thiÕt lËp". 
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét