l. V× sao Ph¸p cã phong triÒu c¸ch mÖnh?
Håi thÕ kû thø 18, vua th× kiªu xa d©m dËt, quý téc vµ bän cè ®¹o th× hoµnh hµnh; thuÕ nÆng dÞch phiÒn, d©n t×nh khèn khæ.
PhÇn th× Cana®a vµ Ên §é, nguyªn lµ thuéc ®Þa Ph¸p, nay bÞ Anh v¬ mÊt.
PhÇn th× nh÷ng ngưêi häc thøc như «ng M«ngtexki¬ (1755), V«nte vµ Rutx« (1778) tuyªn truyÒn chñ nghÜa tù do b×nh ®¼ng52.
PhÇn th× phong triÒu c¸ch mÖnh Anh («ng Kr«mven chÐm vua Anh vµ lËp céng hoµ chÝnh phñ n¨m 1653) cßn míi, vµ phong triÒu d©n chñ Mü (1776) võa qua.
NhÊt lµ v× tư b¶n míi bÞ tôi phong kiÕn ng¨n trë, d©n th× bÞ vua, quý téc vµ cè ®¹o ¸p bøc. VËy nªn tư b¶n míi liªn hiÖp víi häc trß, d©n cµy vµ ngưêi thî ®Ó ph¸ phong kiÕn.
2. C¸ch mÖnh Ph¸p khëi tõ bao giê?53
Vua thÊy d©n chén rén, th× b¾t bí nh÷ng ngưêi tuyªn truyªn vµ tæ chøc. D©n thÊy vËy th× tøc qu¸, ®Õn ngµy 14 th¸ng 7 n¨m 1789 kÐo nhau ®Õn ph¸ kh¸m lín (Baxti)54. Vua ®em lÝnh vÒ gi÷ kinh ®«; d©n l¹i tæ chøc c¸ch mÖnh ®éi ®Ó phßng chèng l¹i. Vua lui ra ë t¹i tØnh VÐcx©y.
Ngµy 5 th¸ng 10 n¨m Êy, thî thuyÒn ®µn bµ con g¸i Pari kÐo nhau ®Õn VÐcx©y b¾t vua vÒ khai héi, vµ ký tê tuyªn ng«n:
l. Lµ bá chÕ ®é phong kiÕn, gi¶i phãng n«ng n«.
2. Lµ ®em cña c¸c nhµ thê ®¹o lµm cña Nhµ nưíc.
3. Lµ cho d©n tù do lµm b¸o, tæ chøc, v©n v©n.
4. Lµ lËp hiÕn ph¸p, nghÜa lµ vua kh«ng ®ưîc chuyªn quyÒn.
1792, v× vua cÇu cøu víi ngo¹i quèc vµ th«ng víi bän ph¶n c¸ch mÖnh, d©n míi bá vua mµ lËp ra céng hoµ.
1793, ngµy 21 th¸ng l lµm ¸n vua vµ vî con vua lµ ph¶n quèc tÆc1), råi ®em ra chÐm.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét