Tín ngưỡng

Hoạt động tín ngưỡng là một hoạt động có nguồn gốc cổ xưa, người ta không thể sống đơn lẻ, người ta cùng kiếm sống đó là lúc người ta có liên hệ thực với nhau. Khi nghỉ ngơi thì liên hệ này tạm dừng lại và mối liên hệ khác trỗi dậy đó là tính linh. Thống nhất cùng một tính linh là có cùng một tín ngưỡng, cách hành lễ có thể có những méo mó , nhưng bản tính của nó là tính linh không thể có gì thay thế được. Đã tồn tại ai đó nhiều tính linh nhất có thể trò truyện được với thần linh, xua đuổi ma tà. . . người ta không dễ tin việc này nhưng nó đã từng xảy ra và tiếp tục xảy ra. Có những giai đoạn người ta xóa bỏ tính linh đi vì cho rằng nó nhảm nhí, nó không làm ra của cải vật chất, nhưng cuối cùng tính linh là hiện hữu nên nó vẫn tồn tại và có phần bùng phát sau cấm đoán. Vì tính linh là việc khó xác nhận một cách rõ ràng rành mạch nên đã có những kẻ lợi dụng vào tính linh để mưu ý đồ riêng. Tính linh có tính nhân loại, khi có điều kiện phù hợp nó biến thành tôn giáo và tăng tính chuyên nghiệp của sinh hoạt tính linh. Tính linh có thể tăng lên giảm đi nhưng không có tính linh thì không thể tồn tại hoạt động tín ngưỡng. Chính quyền không thể xây nhà Rông cho đồng bào ít người sinh hoạt cộng đồng có tính linh được, lại càng không thể xây miếu, xây chùa . . . cho cộng đồng dân cư được. Xa xưa các triều đại chuyên môn hóa bằng việc phân cấp tế lễ, vua tế trời đất, hương thôn tế thành hoàng . . . Ngày nay lợi dụng tính linh người ta có những hoạt động lộn xộn, sau một thời gian dài, sự lừa mị bị tính linh loại bỏ mà lại trở về hoạt động bình thường. Trong gia đình việc thờ cúng ông bà tổ tiên là một sinh hoạt tính linh truyền thống của người Việt, một hoạt động tín ngưỡng qua thăng trầm lịch sử nhưng không bao giờ mất đi. Tín ngưỡng là tất yếu vì tính linh là bất diệt, có chăng chỉ là hình thức tín ngưỡng thế nào thôi.