Tháng tư

Hai cuộc chiến, đánh Pháp, đánh Mỹ liền kề, liên quan, những người chứng kiến có rất nhiều, tài liệu về nó vô cùng lớn, khả năng văn học của các nhà văn cũng không thường. Người đọc cầu mong có một nhà văn vĩ đại nào đấy tái hiện hai cuộc chiến này, chắc vô cùng hấp dẫn, nó nối xứ sở văn minh lúa nước với hai nền văn minh hiện đại, có nhiều cái hay và không thiếu cái vô minh, không văn minh.

Người Việt đa số ở trạng thái đắm mình trong thiên nhiên, khi cuộc chiến sinh tồn xảy ra, người Pháp người Mỹ tắm mình trong môi trường nhân tạo, không hình dung được khả năng sống sót của những con người thiên nhiên, khả năng đánh trả khi họ tiếp cận được với công nghệ hiện thời.

Để tái hiện hai cuộc chiến này, không thể chỉ tắm mình trong thiên nhiên để tái tạo lại cuộc chiến, nó còn thấm được hai nền văn minh khai sáng, cơ khí, điện tử, nó là toàn cầu. Vậy tất nhiên chưa thể đủ hòa bình, đủ bảo đảm, đủ yên tĩnh, đủ thời gian du ngoạn để cảm nhận được một giai đoạn biến động toàn cầu này. Chiến trường ở ta, hậu phương cuộc chiến là cả thế giới, để thu hết về chuyển thành văn học là việc vô cùng khó.

Ác mộng chiến tranh hòa bình ở Việt Nam vẫn là ám ảnh chưa lời giải.