Chiến đấu

Hai bộ lạc đánh nhau , chiến đấu vì bộ lạc hoặc vì thủ lĩnh bộ lạc hoặc vì mình sống nhờ bộ lạc . Cũng có khi đánh nhau , sống chết vì vua của mình , tất cả không gì bằng chiến đấu bảo vệ mảnh đất tổ tiên mình . Có khi họ chiến đấu để được lên thiên đàng , chiến đấu vì một hứa hẹn nào đó . Chẳng có sung sướng nào không gắn với đất với nước , với môi trường sống , với thiên nhiên . Tổ tiên cho ta một không gian sinh tồn tuyệt hảo , chẳng có lý do gì để không gian này cứ bị thu hẹp dần , cách làm ăn mỗi thời mỗi khác , nhưng chẳng có kiểu làm ăn nào cắt đất đi mà sung sướng được cả . Làm ăn không phải lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió , nhưng không phải là không có cách để sống . Không thể đóng kín giữ khư khư lối sống của ta , hoặc theo cái kiểu sống lố lăng không hợp với ta , ta thừa biết sống và làm ăn thế nào cho hợp lẽ . Nếu sống hợp tình hợp lý , ngay tức khắc sẽ bị một sức mạnh của những kẻ không làm vẫn có ăn tiêu diệt , đó là lẽ tự nhiên , điên cuồng giữ miếng mồi của mình , không có gì là khó hiểu . Những người đòi lẽ phải không có sức mạnh gì ngoài chính nghĩa . Chính nghĩa không thể không thất bại , có phải sức mạnh là chính nghĩa , chính nghĩa không phải là sức mạnh . Đám đông là những một người cộng lại , một người là một người và một người vẫn có một phần góp vào đám đông . Một quốc gia lại càng như vậy , mỗi một người là một người , mỗi một người có một phần góp vào quốc gia , có người góp một phần thân thể vào đó , có người góp cả mạng sống vào đó . Ai giữ cái phần góp chung ấy , ai làm gì cái phần góp chung ấy . Cái phần chung không ai khóc , rồi sẽ khóc than mãi thôi . Có khi nào người ta lập trận chiến đấu với nhau vì miếng mồi chung ấy không . Chiến đấu chống kẻ từ bên ngoài xâm phạm là đương nhiên và có sức mạnh nhất . Chiến đấu là tất yếu , chiến đấu vì lý do gì thì còn tùy , khi không cùng một lý do , sức mạnh chắc sẽ giảm và sẽ dễ dàng bị chia rẽ . Nội chiến là điều không ai mong muốn , khi không cùng một con đường đi đến tương lai , họ sẽ làm gì đây .