Tập trung dân chủ, dân chủ tập trung

Ta đang bị Pháp đô hộ, ta học được bí quyết tập trung dân chủ, ta đuổi được Pháp, ta đánh được Mỹ, bảo vệ biên giới. Dân chủ khi đã có sự sắp đặt từ trước, chỉ dân chủ trong cái ý đã định sẵn, bàn gì cũng để làm xong việc đó. Cái tập trung mà hợp lòng người thì kết quả tốt, cái tập trung là cái cá nhân nào đó phải theo thì cứ thế mà bàn vào, cứ thế mà sai tập thể. Giải phóng dân tộc là đúng, tập trung là giải phóng đất nước, dân chủ là nói về việc giải phóng đất nước bằng bạo lực, bạo lực giải phóng đất nước là tập trung, chỉ bàn xung quanh bạo lực giải phóng đất nước. Cái tập trung dân chủ này chỉ phù hợp khi đánh giặc ngoại xâm.

Tự nhiên không thể chịu điều phi lý mãi, cái dân chủ là tất yếu, anh thấy cái dân chủ nào phù hợp với quốc kế dân sinh anh tập trung lại. Có nhiều cái dân chủ khác nhau, đi đến cái kết khác nhau, anh chọn một cái cách phù hợp tập trung lại, vẫn tập trung, nhưng là tập trung sáng suốt tự nhiên, không phải là dân chủ trong hũ kín. Dân chủ để lấy sinh khí của cuộc sống, tập trung để đạt mục đích nào đó, lại để tự nhiên dân chủ, lại tập trung, hoàn toàn không phải là vô chính phủ, không phải là theo đuôi quần chúng như ngày nào phê phán những người phát hiện ra cái vô lý của nguyên tắc vận hành tập trung dân chủ.

Không thể từ bỏ được tập trung dân chủ, nhưng bây giờ là lúc dân chủ rộng rãi để phát hiện ra những điều cần tập trung giải quyết. Khi đất nước lâm nguy đe dọa xâm lược không thể ngồi đó mà nghe mọi người giãi bày cho hết ý rồi mới tập trung lại. Bây giờ là lúc dân chủ rộng rãi lấy lại sinh lực cho con người Việt Nam hòng khi nguy biến còn có cái mà dùng, cứ cái kiểu tự hủy hoại thì ngày diệt vong sẽ không xa.